Gayri Safi Yurtiçi Hasıla Nedir, Nasıl Hesaplanır.

 Gayri Safi Yurtiçi Hasıla GSYİH ve Kişi Başına Düşen Milli Gelir

         Gayri Safi Yurtiçi Hasıla (GSYİH), ülkelerin ekonomik büyüklüğünün ölçülmesini sağlayan ölçülerden biridir. Ülke sınırları içerisinde belli bir sürede üretilen (genellikle bir yıl) nihai mal ve hizmetlerin para cinsinden toplamıdır. Gayri Safi Milli Hasıla’dan farkı ülke vatandaşı olmayan kişiliklerin de üretimlerinin hesaba dahil edilmesidir. Gayri Safi Milli Hasıla’da sadece ülke vatandaşlarının yarattığı değer hesaba katılır.

Gayri Safi Yurtiçi Hasıla nasıl hesaplanır.

         Öncelikle hesaplama yöntemlerinin standart olmadığını ve ülkeden ülkeye farklılık gösterebildiğini not edelim ancak temel noktalar aynı, bir ülkede bir yıl içerisinde 1000 adet simit, 100 kg peynir ve 1000 bardak çay üretildiğini düşünelim. Simit’in fiyatı 2 TL, çayın bardağı 1 TL, peynirin kilosu 5 TL olsun. Bu hesaba göre o ülkenin GSYİH’sı

GSYH = (1000 simit x 1 lira) + (100 kg peynir x 5 lira) + ( 1000 bardak çay x 1 lira ) = 2500 TL olacaktır.

         Yukarıda basit bir örneği verilen hesaplamaya göre bu ülkenin GSYH’sı para cinsinden 2.500 TL dir. Burada dikkat edilmesi gereken noktalarda biri, simitin üretiminde kullanılan mamullerin, ya da çaya atılan şekerin hesaplanmamış olması, ürün tüketiciye satılırken oluşan fiyat paket fiyattır ve sadece bu hesaplanır, simitin fiyatını ayrı, içine katılan unun fiyatını ayrı hesaplarsak iki kez hesaplamış ve GSYH’yı şişirmiş oluruz. GSYH, ülke içinde elde edilen gelirler ve harcamalar birbirine eşittir.  Bunu eşkenar bir üçgenin birbirine eşit 3 kenarı gibi düşünebiliriz. Örnek verirsek, çalıştınız ve 2000 lira ücret aldınız yani geliriniz bu, tam olarak harcayabileceğiniz miktar da bu kadar olur yani gideriniz de 2000 TL, yaptığınız harcamalar GSYH’yi oluşturdu ki bununda 2000 lira olabileceğini söylemiştik. Bazı okuyucularımız ben tüm paramı harcamıyorum birikim yapıyorum diyebilir, biriktirdiğiniz parayı bankaya yatırdığınızda paranızı kredi olarak ihtiyacı olana verecektir. Sizde 1000 lira fazlaydı banka bunu aldı ve 2000 lira maaşı olan ama o ay 3000 liraya ihtiyacı olan birine verdi. Total olarak harcanan para yine 4000 Tl olacaktır.

Kişi başın düşen yıllık gelir nasıl hesaplanır.

         Ülkemizde GSYH 3’er aylık dönemler halinde açıklanır. Toplamda da yıllık GSYH’yi elde etmiş oluruz. Peki kişi başı yıllık gelir nasıl hesaplanıyor. Burada da mantık basit, yıllık GSYH’yi nüfusa bölersek kişi başına düşen yıllık geliri bulmuş oluyoruz.

         2015 yılında ülkemizin GSYH’sı 752 Milyar 510 Milyon Dolar olarak hesaplanmıştır. Bu haliyle dünyanın en büyük 18. ekonomisidir. 2014 yılı sayımına göre nüfusumuz 77.695.904 buda bizi dünyanın en kalabalık 18. yapmaktadır. Bu rakamlar bize;

GSYH /  Nüfus = Kişi başına düşen yıllık gelir 752.510.000.000 $ / 77.695.904 = 9.685 $

kişi başına düşen yıllık gelir ortalaması 9685 Dolar diyor, ki bu da bizi dünya da 66. sıraya yerleştiriyor ve gerçekten iyi bir rakam değil.

GSYH’nin ülkelerin büyüklüğü konusunda fikir verdiğini görüyoruz, ayrıca kişi başına düşen gelirin hesaplanmasına yardımcı olduğu için özellikle siyasiler tarafından ülkelerin yaşam standardını karşılaştırmakta da kullanılıyor fakat ekonomistlerin bu rakamların yaşam standardı açısından değerlendirilebilirliği konusunda ciddi şüpheleri var ve onlara hak vermemek elde değil. Uzmanların yaşam standardı olarak kullanılması yönündeki alternatif hesaplama aracı ise Birleşmiş Milletlerin, İnsani Gelişme Endeksi’dir

GSYİH’in kullanıldığı alanlara yönelik bazı eleştiriler.

•  Gayri Safi Yurtiçi Hasıla karaborsada dönen parayı ya da fatura düzenlenmeyen mal ve hizmetleri hesaba katmaz. (Bebek bakıcılığı, firmalar arası takas işlemlerini (Barter)) Bu nedenle GSYH olduğundan küçük görünebilir.
• GSYH’nin hesaplanmasında ülkeler arası farklılıklar olması,
•  GSYH yeniden yapılanma ya da sağlık harcamalarını da hesaba katar. Deprem olan bir bölgede yeniden yapılanma çalışmaları GSYH nin zıplamasına neden olur ama aslında bu afetin hiç yaşanmamış olması ülke için daha iyidir, ya da belirli bir salgın hastalık sağlık giderlerini ve GSYH yi yükseltir fakat insanların hasta olması arzu edilen bir şey değildir.
• Gelişmiş ülkelerde görülen tasarruf eğilimleri o ülkenin GSYH büyümesinin yavaşlamasına yol açabilir ve bu kötü görünür, fakat Türkiye gibi kredi kartı borcu ile harcama yapıldığında GSYH büyümesinin olumlu görünür ama aslında borçla yürüyen ekonomi krizlere karşı hassas olabilir.
• GSYİH, büyümenin sürdürülebilir olup olmadığını ölçemez, şuan yeraltı kaynakları nedeniyle yüksek GSYH verileri elde eden ülkeler yeraltı kaynakları tükendiğinde hassas bir durumda kalabilirler.
• GSYH, ülke içerisindeki zenginlerle fakirler arasındaki eşitsizliği hesaba katmaz.