26.) Kamuda Borçlanma ve Vergilendirme

Borçlanma ve Borç - Şimdi Borç Al Sonra Vergilendir.

ÖZET: Önemli Düşünürler David Ricardo (1772-1823) ÖNCE 1799: Fransız Devrimini yaşayan Fransa ile savaşa giren İngiltere gelir vergisi uygulamasını başlatır. İngiltere’nin kamu borçları, milli hasılanın yüzde 250’sine ulaşmıştır. SONRA 1945: II. Dünya savaşının ardından refahın gerekliliklerini sağlamaya çalışan batı ülkelerinde; kamu harcamaları, borçlanmalar ve tabi ki vergiler artar. 1974: Amerikalı ekonomist Robert Barro, bir toplumda yaşayan insanların, hükümetlerinin vergilendirme ya da borçlanma arasında hangi seçeneği tercih edeceğine bakmaksızın, harcama düzenini değiştirmeden aynı şekilde tüketim yapacağını iddia eden Ricardo Denklemini gözden geçirir. 2011: Avrupa’da borç krizi şiddetlenir; vergi ve kamu harcamalarına limit konulması fikri tartışmaya açılır.

1803 – 1815 yılları arasında İngiltere ve Fransa arasında yaşanan ve Napolyon Savaşları adıyla bilinen mücadele sırasında, İngiltere’nin borç yükü milli hasılanın 2,5 katına ulaşmıştı. Savaşın ardından, İngiltere’nin borçlarını nasıl ödeyeceği sorusu tartışmaya açıldı. Bu esnada yine bir İngiliz ekonomist David Ricardo, 1817 yılında yazdığı Siyasal İktisadın ve Vergilendirmenin İlkeleri isimli eserinde kamu harcamalarının ve borçlarının; vergileri arttırma yoluyla mı yoksa borçlanma yoluyla mı karşılanması gerektiği sorusunu detaylı olarak masaya yatırdı. Riccardo’ya göre kamu harcamalarının, borçlanmayla ya da vergilendirmeyle finanse edilmesi arasında bir fark yoktu. Devletin borçlanması durumunda, gelecekte bu borcu ödeyecek kişi yine vergi mükellefleriydi. Her durumda vergi vermeleri gerekeceğinden, devletin borçlanması durumunda bugün ödeyecekleri vergiyi kenara ayırmaları gerekiyordu. Ricardo insanlara, devlet bütçesi üzerindeki baskıyı anlamalarını önerdi. Devletin kendisini nasıl finanse ettiği önemli olmamalı ve vatandaş harcama şeklini değiştirmemeliydi sonuçta iki türlü de bu borç vatandaş tarafından ödenecekti. Bu düşünce günümüzde Ricardo Denkliği olarak anılır.        Riccardo ortaya koyduğu teoriyle; insanların, devletin kamu borcunu kapatmak için vergi oranını arttırmak yerine dışarıdan borçlanması durumunda, ilüzyona kapılarak borç yükünden kurtulduğunu düşüneceğine ve elindeki parayı harcayacağına inanıyordu. Günümüzde bazı modern ekonomistler, insanların devletin borcunun farkında olacağına ve gelecekte bile olsa vermesi gereken vergi miktarının farkında olacağını savunuyor. Ricardo Denkliği ekseninde modern tartışmalar.         Amerikalı ekonomist Robert Barro (1944 -) kaleme aldığı bir makalede Ricardo Denkliği yeniden gündeme taşıdı. Görüşün modern analizi, insanların vergilendirme ya da borçlanma seçeneklerinden bağımsız olarak hangi koşullar altında harcama yaptığına odaklanıyordu. Bir varsayım insanların rasyonel bir şekilde karar aldığıydı; mükemmel bir sağduyuya sahiptiler ve şimdi borçlanmanın ya da harcamanın şimdi ya da ileride vergi vermek anlamına geldiğini biliyorlardı. Ancak durum o kadar basit değil, borç ve alacağın faiz oranlarının da işlem maliyetleri olmadan eşit olması gerekir. (paranın zaman değeri vardır bugün ödenen 1 lira gelecek sene ödenecek 1 liradan değerlidir.)          Teorinin önündeki bir diğer sorun insan hayatının sonlu olmasıdır. Eğer insanlar sadece kendi menfaatlerini düşünüyorlarsa, öldükten sonra ödenmesi gereken borç ve vergileri düşünmezler ve harcama düzenlerini değiştirmezler. Barro’ya göre insanlar ölecek bile olsa kendinden sonra gelecek çocuklarını düşünerek öldükten sonra çıkabilecek herhangi bir vergi borcu için miras bırakırlar. Bu şekilde bireyler öldükten sonra bile maruz kalacakları vergileri göz önüne alırlar. Kamu harcamaları         Borçlanmanın tarafsızlığı olarak da bilinen Ricardo denkliği, bugünün devletlerinin yüksek kamu harcamaları, borçlanma ve vergi sistemleri nedeniyle yeniden popüler bir tartışma konusu oldu. Ricardo’nun öngörüsü, klasik ekonomistler tarafından savunulan; kamu harcamalarının talebi arttırıp büyüme sağlayacağını iddia eden Keynesçi politikalara karşı kullanılıyor. Onlara göre, eğer insanlar hükümetlerinin bunalımdan çıkmak için harcamaları artırdığını bilirlerse rasyonel olarak ileride daha fazla vergi ödemek zorunda kalacaklarının bilincinde olacaklar ve sisteme giren sıcak paraya aldanmayacaklardır. Yukarıda anlatılanlar, teoride mantıklı olsa da pratikte görüşün yanlış ya da doğru olduğuna dair bir kanıt yoktur.

Yeni Klasik Makroekonomiler ve Teorisyenler          Amerikalı ekonomistler Robert Barro, Robert Lucas ve Thomas Sargent 1970’lerin başında yeni klasik ekonomistler grubunu oluşturdular. Bu okulun belirgin görüşleri arasında rasyonel beklenti varsayımı (insanların, hükümetlerin borçlanma ya da ek vergilerden birini seçerken kendilerini aldatıp aldatmadığını anlayabilmek için karar alırken hem geçmişe hem geleceğe baktığı varsayımı) ve piyasa dengesi (fiyatların kendi kendine yeni denge noktasına adapte olacağına dair bir görüş) vardır. Yeni klasikçi bu ekonomistler işgücü piyasasında da aynı dengenin olduğunu iddia ediyorlar. Yani ücret seviyeleri arz (iş arayan insan sayısı) ve talebin (ihtiyaç duyulan insan sayısı) ortaklaşa düzenlenmesiyle belirleniyor. Bu görüşe göre isteyen herkes ederini kabul ederse çalışabilir. Bu yüzden işsizlik tamamen gönüllüdür.