22.) İşbölümü - Üretimi Parçalara Ayır, Daha Fazla Mal Üret

İş Bölümü - Üretimi Parçalara Ayır, Daha Fazla Mal Üret

ÖZET: Önemli Düşünürler Adam Smith (1723-1790) ÖNCE: Mö.380: Devlet adlı eserinde Platon bir kentin kurulup işbölümünün faydalarından yararlanarak nasıl geliştiğini anlatır. 1705: Hollandalı filozof Bernard Mandeville Arıların Masalı adlı fabl da işbölümü kavramına yer verir. SONRA: 1867: Karl Marx iş bölümüne karşı çıkarak çalışanları yaptıkları ürünlere yabancılaştırdığını ve eninde sonunda yerine bir çözüm bulunması gereken ciddi bir sorun olduğunu iddia eder. 1922: Avusturyalı ekonomist Ludwing von Mises işbölümünün yabancılaştırmadığını bunun tam aksine işçilere daha fazla serbest zaman tanıyarak işçilere büyük faydalar getirdiğini iddia eder.

İnsanlar grup halinde çalışacaklarsa genellikle ilk yaptıkları şey görev paylaşımı olacaktır. İşbölümü denen bu kavramın önemli bir ekonomik kavram haline gelmesinde İngiliz ekonomist Adam Smith’in payı büyüktür. Smith Ulusların Zenginliği adlı eserinde bir malın üretilmesindeki her bir aşamayı tek bir kişinin üstlenmesi durumunda belki de gün sonunda tek bir topluiğne bile üretilemeyeceğini söyler. Ancak üretim sürecindeki farklı aşamaları birkaç kişi üstlenirse ve her bir kişi üstlendiği işte uzmanlaşırsa aynı sürede çok daha fazla mal üretilebileceğini, sonuç olarak da iş bölümünün  “her zanaatta işgücünün üretkenliğinin orantısal olarak artmasını” sağladığı sonucuna vardı. Büyümenin Motor Gücü          İş bölümünün önemini vurgulayan ilk düşünür Adam Smith değildi. Ondan önce milattan önce 380 yılında Yunanlı düşünür Platon bir devletin ihtiyaçlarını karşılayabilmek için çiftçiler, inşaatçılar gibi uzmanlara ihtiyaç olduğunu söylemiştir. İslam alimi El Gazali’de “Tarladaki otların temizlenmesinden buğdayın hasadına kadar ekmek yapımındaki her bir aşamayı düşünürsek bir somun ekmeğin son haline gelene kadar binden fazla işçinin çalıştığını görürüz” demiştir.           Ekonomi biliminin ilk yıllarında pek çok düşünür, işbölümünün kentlerin gelişimi ve piyasaların büyümesiyle ilgili bir konu olarak ele aldı. Bazı düşünürler iş bölümünün büyümeye neden olduğunu söylerken, kimileri büyüyen kent yaşamının işbölümüne neden olduğuna kanaat getirdi. Smith’in işbölümü konusundaki görüşlerinin çığır açmasının nedeni, ekonomik sisteminin merkezine işbölümünü yerleştirmiş olmasıdır. İşbölümünün büyümeyi harekete geçiren motor güç olduğunu iddia ediyordu. Ona göre bir piyasada uzmanlaşma ne kadar iyi olursa piyasa o kadar büyüyecek ve yatırımların geri dönüşü de o derece karlı olacaktı.            Karl Marx işbölümünün etkilerini gördü, ama bunun geçici bir süre için uygulanabilir olduğunu düşünüyordu. Çalışanların tek bir konuda uzmanlaşması onları ürettikleri ürüne yabancılaştıracaktı ve makine gibi sürekli aynı işi yapan işçi için iç karartıcı olacaktı.           Günümüzde işbölümü modern işletmeler için bir standart olmuştur. İşletmeler lojistik, satış, muhasebe, pazarlama gibi bölümlere ayrılmıştır. Büyük şirketler daha önce kendi bünyelerinde çalışanlarına yaptırdıkları bazı işleri daha ucuza getirmek için taşeron firmalara yaptırıyor, hatta taşeron firma olarak başka ülkelerden üreticiyle anlaşabiliyor. Bu uygulama işbölümüne yepyeni bir uluslararası boyut kazandırdı. Amerikan malımı, Çin malımı          Devletler ve firmalar bazen yerli malı üretilmesi konusunda tüketiciyi uyarırlar, bunun nedeni işsizlik, cari açık gibi ekonomik endişeler olabilir. Günümüzde işbölümü global bir anlam kazandığından, bir malın yerli mi yoksa ithal mi olduğunu anlamak kolay değil. Örneğin Apple Amerikan menşeili bir şirket. Bu nedenle Iphone alan bir birey Amerikan malı aldığını düşünebilir ancak bu telefonun sadece yazılım ve tasarımı Amerika da yapılmaktadır. Almanya, Japonya ve Güney Kore dahil, dokuz ülkede üretilen işlemci ve ekran gibi parçalar Çin’de işçiler tarafından birleştirilmektedir. Sonuç olarak Iphone, binlerce insan tarafından birçok farklı ülkede farklı alanlarda uzman işletmeler tarafından üretilmiş olan global bir üründür.