21.) Vergi Politikaları ve Vergi Yükü

Vergi Politikaları ve Vergi Yükü

Vergiler adil ve etkili olmalı

ÖZET: Önemli Düşünür: Anne Robert Jacques Turgot (1727-1781) ÖNCE:          1689 - 1763: Maliyetli savaşlar ve toprak sahipleri ile esnaf birliklerini muaf tutan vergi sistemleri Fransa’da mali krizin ve Devrim’in yolunu açar SONRA: 1817: İngiliz ekonomist David Ricardo, Siyasal İktisadın ve Vergilendirmenin İlkeleri adlı eserinde vergilerin lüks mallara konulmasını önerir. 1927: İngiliz matematikçi Frank Ramsay fiyat esnekliğinin önemine değinir. 1976 : Ekonomist Anthony Atkinson ve Joseph Stiglitz, Vergi Yapısının Tasarlanması adlı eserinde yeknesak emtia vergisinin ideal olduğunu yazar.

Vergi neden önemlidir sorusunu sormaya gerek yok sanırım. Devletin vatandaşlarının ihtiyacı olan kamusal mal ve hizmetleri karşılayabilmek için sermayeye ihtiyacı vardır. Devlet  bu parayı vergiler aracılığıyla toplar. Peki kimler vergi ödemelidir? Bu sorunun cevabı basittir, her bir vatandaş vergi ödemelidir sonuçta hiçbir ekonomik yardım almasa bile savunma, eğitim ve adalet gibi bir çok kamusal hizmet devlet tarafından sağlanmaktadır. Ancak vergi yükü nasıl olmalıdır kimlere yansıtılmalıdır sorusu sorulduğunda cevap bu kadar basit olmayacaktır. Bunun sebebi,  vergi yükünün sadece serveti değil mutluluğu da etkilemesinden kaynaklanır. Ayrıca vergi oranları tüketim miktarını, fiyatları, enflasyonu ve piyasayı da ciddi şekilde etkiler. Her yıl tatil rezervasyonu yaptırdığınız organizasyon firmasını aradınız ama fiyatlarda ciddi bir artış söz konusu olduğunu gördünüz, açıklama olarak akaryakıt fiyatlarına gelen zam gösterildi. O tatili satın alsanız bile vergi oranları yüzünden mutsuz oldunuz bu durum sizin refahınızı etkilemiş oldu. Kimler vergi vermeli.          1774- 1776 yılları arasından Fransa’ nın maliye bakanlığını yapan Turgot vergi sisteminin karışık olduğunu ve bazı güçlü zümrelere ayrıcalık tanındığını düşünüyordu ona göre vergi sistemi basitleştirilmeli ülkenin net milli hasılası üzerinden tek bir vergi alınmalıydı.           Turgot’ un düşüncelerinde, yalnızca tarım sektöründe arz fazlası yaratılacağına inanan fizyokratlar' ın da etkisi vardı. Ona göre tarım dışı sektörler arz fazlası yaratamayacağı için vergide veremezler, vergi alınsa bile tek yapacakları fiyatları yükselterek vergi yükünü başkasına ödetmek olacaktı ta ki toprak sahibine ulaşana kadar. Çiftçi ise topraktan elde ettiği arz fazlasının büyük kısmını toprak sahibine kira olarak ödüyordu. Turgot vergilerin kira geliri üzerinden toprak sahibinden tahsil edilmesi gerektiğini söyledi. Düşünceleri her ne kadar iyi niyetli olsa da saraya yakın toprak sahipleri, onu bakanlıktan indirmeyi başarmış ve vergi reformları uygulanamamıştır. Ondan sonra gelen ekonomistler vergi sisteminde olması gereken adalet ve etkililiğin ilkelerini geliştirdiler. Adalet, para ödemeye en uygun olanlardan en fazla vergi alınmasıydı. Benzer insanlar benzer vergi ödemeliydi ve kamu harcamalarından en çok fayda görenler, (örneğin yeni yapılan köprüyü kullananlar) kamu hizmetlerinin görülmesi için katkı sağlamalıydılar. Etkinlik ise hem verginin efektif bir biçimde toplanması hem de gerekli miktar toplandıktan sonra toplum refahını maksimize edecek şekilde kullanılmasıydı. Ekonomistlere göre etkinlik, özellikle çalışma ve yatırım yapma güdülerini körleştirmemek için piyasayı en az şekilde rahatsız etmekti. (işsizlik maaşının yüksek olması durumunda kişi çalışmaya gerek duymayacaktır. Bu etkili bir yaklaşım değildir)        Son dönemlerde vergi tasarılarının adalet ve etkililik ilkeleri doğrultusunda dönüştürülmesi için ciddi adımlar atılmıştır. Örneğin, “kusursuz piyasa” teorisine göre emtia vergisi –ticarete konu olan her türlü mal- yeknesak olmalıydı –tek tip- ve sadece nihai mal üzerine (son kullanıcıya satılırken) konmalıdır. Gelir vergileri; gelirden çok ödeyebilme gücüne göre belirlenmelidir ve şirketlerin karı ve sermaye gelirine uygulanacak vergi en az seviyede olmalıdır. Genel olarak vergi politikaları yukarıdaki gibi teorilerin yönlendirmesi, gelir ve politik uygunluğuna göre değişmektedir.

Anne Robert Jacques Turgot 1927 yılında Paris’te doğan Turgot’ o dönemde önemli görevlerde bulunmuş Normandiya’lı bir ailenin çocuğuydu.  Din adamı olmak amacıyla önce Saint-Sulpice İlahiyat Okulu'nu (1743), ardından da Sorbonne'u (1749) bitirdi. Sur les progrès de l'esprit humain (1749; İnsan Zihninin Gelişmeleri Üzerine) başlıklı bir tez savundu. 1751 yılında payına düşen bir mirasla yönetim alanında bir kariyer yolu açıldı. 1760 yılların sonunda fizyokratlarla daha sonra da Adam Smith ile tanıştı. 1774 yılında 16. Luis tahta çıkınca maliye bakanı oldu ve serbest ticareti teşvik eden düzenlemelere imza attı. 1776 yılında bir dizi reform hareketine girişti. İlk başlarda tepki çekse de reform hareketleri saraydan destek aldı fakat zaman içinde yeni reform hareketlerine tepkiler büyüdü ve en sonunda kral tarafından görevinden alındı. 1781 yılında 54 yaşında hayatını kaybetti.