14.) Dairesel Akım ve Ekonominin Analizi

 İKTİSADİ ANALİZ

İLK AMPİRİK EKONOMİK ANALİZ 

François Quesnay 1654 yılında Paris yakınlarında çiftçi bir ailenin 13 çocugundan 8.si olarak dünyaya geldi. Ailesi tarafından genç yaşta bir marangozun yanına çırak olarak verildi. Kısa süre sonra üniversiteye girdi ve 1717 yılında tıp akademisinden mezun oldu.       Başarılı bir doktor olarak ismini duyuran Quesnay’ın müşterileri genellikle soylulardı 1749 yılında Fransa kralının metresinin özel doktoru ve saray hekimi olarak Versay Sarayına taşınan Quesnay, kralın oğlunu çiçek hastalığından kurtardı ve kral tarafından bir çiftlik almasına yetecek para ödülü ile ödüllendirildi.         1750 li yıllarda ekonomiye merak saldı, bu dönemde ileride Les Economistes’ i yani Fizyokratlar grubunu kuracakları Mirabeau Marksi ile tanıştı ve  1774 yılında öldü.

Bir önceki yazımızda ürettiği fikirlerle çevresindeki ve kendinden sonraki ekonomistlerde derin izler bırakan François Quesnay ve Fizyokratlar grubunun ekonomik sistem hakkındaki görüşleri ve fikirlerine değinmiştik. Quesnay’ın sorduğu sorular ve cevaplama metodu,modern ekonominin temelini oluşturmuştur. Çiftçiler, toprak sahipleri ve esnaf arasındaki ekonomik ilişkiyi açıkladığı İktisadi Tablo isimli eseriyle ekonomiyi parçalara ayırmış ve aralarındaki ilişkiyi incelemiştir. Yarattığı modelde girdiler çıktılar ve sektörler arasında dayanışma vardır. Quesnay’a göre bu birimler arasında bir denge vardı ve bu sisteme müdahale edilmesine gerek yoktu. Bu cesur bir iddiaydı çünkü o dönemde Avrupa’da Merkantilist düşünce hakimdi  Onun fikirlerinden yola çıkan Leon Warlas bu fikirleri ileriye taşıdı ve ekonomide teorisyenliğin temeli atılmış oldu. Quesnay’ın görüşleri modern Makroekonomi dalının kurusucu olan Amerikalı ekonomist Maynard Keynes ‘i de derinden etkilemiştir.          Quesnay’ın iktisadi tablosu iktisat tarihinde ki ilk ampirik çalışma (Gözleme dayanan Deneysel ) olarak değerlendiriliyor. Tabloda kullandığı rakamları, Fransız ekonomisini yakından inceleyerek elde etmiş olması onun bu çalışmasını değerli kılıyor.  Bu çalışmada en azından tarım sektöründe teknolojik yatırımın %100 kara ulaşmak için yeterli olduğunu kanıtlamıştır. Quesnay Tablo’sunu çiftçilerden alınan vergileri ve vergi politikasını incelemek için kullandı onun ve Fizyokratlar ‘ın ulaştığı verilere göre çiftçilerden yüksek vergi alınması sonucunda çiftçiler tarım teknolojisine daha az yatırım yapacak, daha az tarım aleti alacaktı. Bunun sonucun üretim azalarak  ekonomik kalkınmayı olumsuz etkileyecekti. Bu görüş Fizyokratların tek bir vergi alınması gerektiği düşüncesine itti. Toprak sahiplerine ödenen kira üzerinden alınan tek bir vergi...           Quesnay’ deneysel bulgularına dayanarak, tarım yatırımları, toplam gelirin harcanması, paranın biriktirilmemesi, düşük vergiler ve serbest ticaret gibi pek çok konuda fikir geliştirdi. Özellikle sermaye konusu üzerinde özenle durdu ve girişimcilerin ucuz kredi bulabilmesi gerektiğini söyledi. Quesnay’ın tarım dışındaki sektörlerin kısıtlı ve birçoğunun kısır olduğu yönündeki görüşleri sonraki yıllarda sıkça tartışma konusu oldu, günümüzde tarımın önemi göz ardı edilmemekle birlikte sağlıklı bir kalkınma için kamu, özel, hizmet, sanayi gibi sektörlerle birlikte dengeli bir büyüme içinde olması gerektiği fikri ağır basıyor. -ABD, Almanya gibi gelişmiş ülkelerde tarımın ekonomisinin yeri toplam ekonominin sadece %2 sini oluşturuyor. Türkiyede bu oran %15 ler seviyesindedir.- Tartışılan bazı fikirlerine rağmen ekonominin “gerçek” yönüne yaptığı vurgu ondan sonra gelen tüm ekonomistlerde derin izler bıraktı, En çok destek gören fikirlerinden biri ulusların makroekonomik gelişme performansının ölçüldüğü Modern Milli Gelir Muhasebesi oldu. Bu muhasebe yöntemi gelir ve giderlerin ekonomik sistem içerisindeki dairesel akımına dayanıyordu. Bir sistemdeki toplam ürünlerin değeri elde edilen toplam gelire eşittir. Bu görüş Quesnay ın sisteminin merkezinde yer alıyordu. 1900 lü yıllarda makroekonomi Maynard Keynes’in görüşleri ile Milli Gelir Muhasebesi; Makroiktisatta, toplam hasıla, toplam gelir  ve toplam harcamaların hesaplanması ve analiziyle ilgilenen muhasebe dalı

şekillendi. Keynes in ortaya attığı “Çarpan Etkisi” fikrinin temelinde de Quesnay’ın oluşturduğu iktasadi tablo metodu yer alıyordu. Keynes, durağan ekonomilerde kamunun yapacağı harcamaların dolaylı olarak ekonomiyi hareketlendireceğini ileri sürmüştü.

           Quesnay’ın sonraki nesile sunduğu en büyük hizmetlerden biri de klasik ekonomistlerin ekonomik büyümeyi ölçmede kullandıkları net fazla ve sermaye kavramları üzerinde olmuştur. Üretimin 3 faktörüne odaklanan klasik modelde: toprak, işgücü ve sermaye odaktır. Toprak sahipleri üreticilerden kira alır ve bunu savurganca harcarlar. İşçiler düşük ücrete alışmıştır, eğer yüksek ücret ödenirse daha fazla çocuk yapacaklardır. Bu sırada girişimciler kar elde ederek daha fazla yatırım yaparlar ve ekonominin büyümesine katkıda bulunurlar. Bu nedenle ekonomik performans toprak sahiplerinin savurganca harcamalarına değil gerçek ekonomik değer yaratan üreticilerin performansına bağlıdır. Bu görüler geleceğe ışık tuttu ve ondan soran gelen Karl Marx’ın kendi İktisadi tablosunu ortaya çıkarmasında ilham kaynağı verdi. Marx, Quesnay’dan aldığı ilhamı “Daha önce Politik Ekonomi’ye dair görüşler hiç bu kadar zekanın doruğuna ulaşmamıştı” sözleriyle anlatmıştır.